Yn y cyfnod canoloesol cynnar, o ddiwedd cyfnod y Rhufeiniaid i’r goresgyniad Normanaidd, gwelwyd newidiadau cymdeithasol, gwleidyddol ac economaidd sylfaenol a greodd wreiddiau natur wahanol Cymru o ran iaith, tirweddau, diwylliant a chred. Prin yw’r ffynonellau dogfennol a dim ond ychydig iawn o safleoedd anheddu a mynwentydd a fu’n destun ymchwiliad archaeolegol. Nid yw llawer o’r cwestiynau mwyaf sylfaenol wedi’u hateb o hyd.

Rhannau/crynodebau o'r blaenoriaethau ar gyfer pob cyfnod yw'r darnau canlynol. Ceir y testun llawn trwy glicio ar y cysylltiad isod i'r Adroddiad Terfynol i Gymru Gyfan.

• Aneddiadau a chymdeithas - mae angen gwneud gwaith sylfaenol i gadarnhau hierarchaeth mathau o aneddiadau seciwlar a dadansoddi gwahaniaethau rhanbarthol a chronolegol.
• Yr economi - Mae angen cael gwell dealltwriaeth o’r defnydd o dir ac adnoddau, newid yn yr hinsawdd, crefftau a systemau cyfnewid.
• Yr eglwys ganoloesol gynnar - Mae angen gwybod mwy am y broses o dröedigaeth Gristnogol, datblygiad safleoedd crefyddol ac effaith ehangach yr eglwys.
• Cysylltiadau allanol - Dylid cael gwell dealltwriaeth o barhad diwylliant Brythonaidd- Rufeinig, effaith y Llychlynwyr a chydberthnasau cyfnewidiol gwahanol rannau o Gymru â Lloegr, parth Môr Iwerddon a mannau pellach i ffwrdd.